Thu nhập từ kinh doanh tính thuế TNCN thế nào?

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là loại thuế trực thu áp dụng lên thu nhập của cá nhân, trong đó thu nhập từ kinh doanh là một nguồn thu nhập chịu thuế quan trọng tại Việt Nam. Được quy định bởi Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 (sửa đổi năm 2012, 2014), Nghị định 65/2013/NĐ-CP, và các văn bản mới nhất như Nghị định 117/2025/NĐ-CP (hiệu lực từ 01/07/2025) và Nghị định 70/2025/NĐ-CP, thuế TNCN từ kinh doanh áp dụng cho cá nhân kinh doanh tự do, hộ kinh doanh, và người bán hàng trên các nền tảng thương mại điện tử. Đặc biệt, với sự phát triển của kinh doanh online, các quy định mới đã tăng cường quản lý thuế đối với lĩnh vực này.

1. Thuế TNCN từ thu nhập kinh doanh là gì?

Thuế TNCN từ thu nhập kinh doanh là khoản thuế áp dụng lên thu nhập chịu thuế của cá nhân từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, hoặc cung cấp dịch vụ. Theo Điều 3 Luật Thuế TNCN 2007, thu nhập từ kinh doanh bao gồm:

• Doanh thu từ bán hàng hóa: Bán lẻ, bán buôn, hoặc kinh doanh qua mạng xã hội (Facebook, Instagram) và sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada).
• Thu nhập từ dịch vụ: Dịch vụ tư vấn, vận chuyển, hoặc các hoạt động tự do như freelancer.
• Thu nhập từ sản xuất, gia công: Sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp, hoặc chế biến.

Đối tượng chịu thuế: Cá nhân cư trú có thu nhập từ kinh doanh trong và ngoài Việt Nam, hoặc cá nhân không cư trú có thu nhập kinh doanh tại Việt Nam.

Miễn thuế: Theo khoản 1 Điều 3 Luật Thuế TNCN (sửa đổi 2014), cá nhân kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu VNĐ/năm được miễn thuế TNCN, nhưng vẫn phải kê khai nếu cơ quan thuế yêu cầu.

>> Tham khảo: Chuyển đổi sang sử dụng hóa đơn điện tử.

2. Các phương pháp tính thuế TNCN từ kinh doanh

Cá nhân kinh doanh có thể chọn một trong ba phương pháp tính thuế TNCN, theo Thông tư 40/2021/TT-BTC và Nghị định 117/2025/NĐ-CP:

2.1. Phương pháp khoán thuế

• Áp dụng: Phù hợp với cá nhân kinh doanh tự do hoặc hộ kinh doanh nhỏ, không muốn ghi chép sổ sách kế toán phức tạp.
• Cách tính: Thuế TNCN = Doanh thu chịu thuế × Thuế suất.
  • Thuế suất (theo ngành nghề, Điều 2 Thông tư 40/2021/TT-BTC):
    • Kinh doanh hàng hóa: 0,5% doanh thu.
    • Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu: 1%.
    • Sản xuất, vận tải, dịch vụ khác: 1,5%.
    • Kinh doanh khác: 2%.
  • Ví dụ: Một cá nhân bán quần áo online có doanh thu 600 triệu VNĐ/năm, thuế TNCN = 600 × 0,5% = 3 triệu VNĐ.
• Ưu điểm: Đơn giản, không cần ghi chép chi phí.
• Nhược điểm: Không được khấu trừ chi phí, có thể nộp thuế cao nếu lợi nhuận thấp.

>> Tham khảo: Hóa đơn điện tử; Báo giá hóa đơn điện tử.

2.2. Phương pháp kê khai

• Áp dụng: Phù hợp với cá nhân hoặc hộ kinh doanh có sổ sách kế toán, muốn khấu trừ chi phí để giảm thuế.
• Cách tính:
  • Thu nhập chịu thuế (TNTT) = Doanh thu – Chi phí hợp lệ – Giảm trừ gia cảnh.
  • Giảm trừ gia cảnh: 11 triệu VNĐ/tháng cho bản thân và 4,4 triệu VNĐ/tháng cho mỗi người phụ thuộc (Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14).
  • Thuế TNCN = TNTT × Thuế suất lũy tiến (5-35%, theo Điều 22 Luật Thuế TNCN).
  • Ví dụ: Cá nhân kinh doanh có doanh thu 800 triệu VNĐ, chi phí hợp lệ 500 triệu VNĐ, 1 người phụ thuộc. TNTT = 800 – 500 – 132 (giảm trừ bản thân) – 52,8 (giảm trừ 1 người phụ thuộc) = 115,2 triệu VNĐ. Thuế TNCN = 7,45 triệu VNĐ (tính theo biểu thuế lũy tiến).
• Ưu điểm: Giảm thuế nếu chi phí hợp lệ cao.
• Nhược điểm: Yêu cầu sổ sách kế toán và hóa đơn chứng từ đầy đủ.

2.3. Phương pháp khấu trừ tại nguồn

• Áp dụng: Dành cho cá nhân kinh doanh trên sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada).
• Cách tính: Sàn khấu trừ 1-1,5% doanh thu và nộp thay cho cơ quan thuế (Nghị định 117/2025/NĐ-CP, hiệu lực 01/07/2025).
  • Ví dụ: Người bán trên Shopee có doanh thu 200 triệu VNĐ, sàn khấu trừ 1% = 2 triệu VNĐ để nộp thuế TNCN.
• Ưu điểm: Đơn giản, sàn nộp thay.
• Nhược điểm: Không kiểm soát được chi phí khấu trừ.

>> Tham khảo: Thuế Hà Nội cảnh báo 8 hành vi không được khấu trừ VAT theo Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15.

3. Quy trình kê khai và nộp thuế TNCN từ kinh doanh

Bước 1: Đăng ký thuế

• Cá nhân kinh doanh tự do: Đăng ký mã số thuế (MST) tại chi cục thuế hoặc qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia (dichvucong.gov.vn).
• Hộ kinh doanh: Đăng ký giấy phép kinh doanh tại UBND quận/huyện, nhận MST.
• Người bán trên sàn TMĐT: Cung cấp MST hoặc CMND/CCCD cho sàn để đăng ký thuế.

Bước 2: Thu thập dữ liệu

• Tổng hợp doanh thu từ tất cả nguồn (mạng xã hội, sàn TMĐT, website).
• Thu thập hóa đơn, chứng từ chi phí hợp lệ (mua hàng, vận chuyển, quảng cáo) nếu dùng phương pháp kê khai.
• Sử dụng phần mềm như Thái Sơn E-invoice để xuất báo cáo doanh thu.

>> Tham khảo: Tra cứu hóa đơn; Tra cứu hóa đơn điện tử.

Bước 3: Lập tờ khai thuế

• Phương pháp khoán thuế:
  • Cơ quan thuế thông báo số thuế phải nộp dựa trên doanh thu ước tính.
  • Cá nhân kiểm tra và nộp theo thông báo.
• Phương pháp kê khai:
  • Lập tờ khai mẫu 01/CNKD (hàng quý hoặc năm) trên eTax (etax.gov.vn) hoặc iHTKK.
  • Nhập doanh thu, chi phí hợp lệ, và giảm trừ gia cảnh.
• Khấu trừ tại nguồn: Sàn TMĐT cung cấp báo cáo khấu trừ qua email hoặc tài khoản quản lý.

Bước 4: Nộp tờ khai và tiền thuế

• Nộp tờ khai qua eTax trước ngày 30 của tháng đầu quý sau (hàng quý) hoặc 31/03 năm sau (hàng năm).
• Chuyển khoản tiền thuế vào tài khoản cơ quan thuế, ghi rõ MST và kỳ nộp.
• Sử dụng chữ ký số để ký tờ khai (nếu cần).

Bước 5: Lưu trữ và kiểm tra

• Lưu trữ tờ khai, hóa đơn, chứng từ ít nhất 10 năm.
• Kiểm tra trạng thái nộp thuế trên eTax để đảm bảo không có sai sót.

>> Tham khảo: Thời điểm lập hóa đơn điện tử.

4. Quy định mới nhất năm 2025

• Quản lý kinh doanh online: Nghị định 117/2025/NĐ-CP yêu cầu sàn TMĐT khấu trừ và nộp thay thuế TNCN (1-1,5% doanh thu) từ 01/07/2025. Nhà cung cấp nước ngoài cũng phải đăng ký thuế.
• Chứng từ khấu trừ: Nghị định 70/2025/NĐ-CP yêu cầu ghi rõ khoản BHXH trong chứng từ khấu trừ (hiệu lực 01/07/2025).
• Tạm hoãn xuất cảnh: Cá nhân nợ thuế TNCN từ 1 triệu VNĐ trở lên có thể bị tạm hoãn xuất cảnh (Nghị định 49/2025/NĐ-CP, hiệu lực 28/02/2025).
• Dự thảo sửa đổi Luật Thuế TNCN: Đang hoàn thiện (03/09/2025), có thể điều chỉnh giảm trừ gia cảnh từ 01/01/2026.

5. Lưu ý khi nộp thuế TNCN từ kinh doanh

• Khai báo trung thực: Báo cáo đúng doanh thu và chi phí để tránh phạt (1-3 lần số thuế trốn nộp, Nghị định 125/2020/NĐ-CP).
• Sử dụng hóa đơn điện tử: Phát hành hóa đơn qua phần mềm như Thái Sơn E-invoice để minh bạch doanh thu.
• Đăng ký với sàn TMĐT: Cung cấp đầy đủ MST hoặc CMND/CCCD để sàn nộp thuế thay.
• Lưu trữ chứng từ: Giữ hóa đơn, chứng từ chi phí để chứng minh khi kiểm tra.
• Cập nhật quy định: Theo dõi Thông tư 40/2021/TT-BTC, Nghị định 117/2025/NĐ-CP để tuân thủ đúng.

>> Tham khảo: Biên bản điều chỉnh hóa đơn; Hóa đơn VAT.

Kết luận

Mọi thắc mắc hay muốn được tư vấn muốn được tư vấn về phần mềm hóa đơn điện tử E-invoice hoàn toàn miễn phí, Quý doanh nghiệp vui lòng liên hệ:

CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN

• Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm – Cầu Giấy – Hà Nội
• Tổng đài HTKH: 1900 4767 – 1900 4768
• Tel : 024.37545222
• Fax: 024.37545223
• Website: https://einvoice.vn/